نقش بانکداری اسلامی در توسعة اقتصادی

در ادامة این بررسی، به مطالعة مهم‌ترین ابزارهای تأمین مالی در بانک‌های اسلامی و چگونگی تغییر و بهبود آن برای کمک بیشتر به توسعه می‌پردازیم. همچنین به بعضی از ابزارهای تأمین مالی اسلامی اشاره می‌کنیم که تاکنون مورد توجه قرار نگرفته‌اند، در حالی که می‌توانند در روند توسعه نقش مهمی داشته باشند. البته موارد مورد بررسی به عنوان نمونه آمده و به معنی آن نیست که در اسلام فقط این ابزارها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

1ـ مرابحه(مشارکت در سود و زیان):

بانک‌های اسلامی در اغلب موارد تأمین مالی پروژه‌های کوچک و متوسط از همان ابتدای تأسیس از مرابحه استفاده نموده‌اند و از این جهت که این روش تأمین مالی مشابه تأمین مالی در سیستم مبتنی بر بهره است مورد انتقاد قرار گرفته است. اما نمی‌توان این بیع (مرابحه) را با وام دادن بر اساس بهره یکی دانست، زیرا مکانیسم بانکی متفاوت است؛ در بانک‌های اسلامی، بانک، تأمین مالی خرید کالا را برای مشتری به عهده می‌گیرد و از محل فروش کالا سهمی از سود مشتری را به خود اختصاص می‌دهد (که این سهم در چانه‌زنی بین بانک و مشتری در ضمن قرارداد معامله تعیین می‌گردد)، و در صورت ناتوانی مشتری از بازپرداخت بدهی خود بانک چیزی اضافه از سهم تعیین شده نمی‌گیرد. ولی در سیستم بانکی سنتی، بانک تأمین مالی را بر اساس نرخ بهرة قطعی تعیین نموده و در صورت تأخیر در بازپرداخت، با همان نرخ، بهرة اصل و بهره را نیز محاسبه و از مشتری دریافت می‌کند. با این وجود نمی‌توان از خطای عملکرد بانک‌ها‌ی اسلامی در تطبیق دفاع نمود، و نمی‌توان چنین تصور نمود که این عملکردهای نادرست تصادفی و فقط ناشی از ناآگاهی دستگاه اداری این بانک‌ها باشد، بلکه در این روش جدید (که از مرابحه گرفته شده و در اصل از انواع بیع بوده و فقها برای آن شروطی قرار داده‌اند که در درستی و صحت آن تردیدی نیست) خلأ نظری وجود دارد.

از نظر کاربردی مخصوصاً در ارتباط با توسعه می‌بینیم این روش(علی‌رغم برخی اشکالات) به هزاران مورد از صاحبان پروژه‌های کوچک و متوسط به طور غیرمستقیم در تأمین مالی فعالیت‌های تولیدی کمک نموده است در حالی که شرایط آن، به صورتی غیر قابل مقایسه، بهتر از شرایط تأمین مالی در بازار غیرمتشکل و غیررسمی وام بوده است. این در حالی است که بر اساس گزارش‌های رسمی این افراد، کمتر از یک درصد نیازهای مالی خود را می‌توانستند از سیستم بانکی تأمین نمایند مگر در موارد استثنایی مانند هند که دولتش توجه ویژه‌ای به پروژه‌های کوچک و متوسط دارد. البته گاه گفته می‌شود که بانک‌های سنتی نیز اخیراً به تأمین مالی پروژه‌های کوچک توجه می‌نمایند. اما در پاسخ به این سؤال که پروژه‌های کوچک در سیستم بانکی کدامند؟ متوجه می‌شویم آنچه آنها پروژه‌های کوچک می‌نامند نسبت به مواردی که بانک اسلامی آن را تأمین مالی می‌نماید بزرگ می‌باشند.

البته ما نمی‌خواهیم از روشی دفاع نماییم که در عمل اجازة بروز خطا می‌دهد و به مخالفان بانک‌های اسلامی بهانه می‌دهد تا بگویند این، ربای اسلامی(اسلاربوی) است و یا بگویند این بانک‌ها‌ی اسلامی بهره را در پشت شعار مشارکت پنهان می‌نمایند تا بتوانند پس‌اندازهای مسلمانان را (که از عذاب آخرت می‌ترسند) جذب نمایند. در حالی که پیامبر (صلی الله علیه و سلم) ما را توصیه می‌نماید آنچه را که تردیدآمیز است ترک نموده و به آن چیزی بپردازیم که تردیدآمیز در آن نیست.

همچنین ما را نصیحت می‌کند که از شبهات بپرهیزیم «فمن اتقی الشبهات فقد استبرأ لدینه و عرضه».

ادامه موضوع را میتوانید از لینک زیر دانلود کنید

لینک دانلود